۲۸ فروردین
.
۹ دقیقه
.
ترجمه
_and_the_Middle_East_(part2).jpg)
با درک اهمیت روزافزون هوش مصنوعی، کشورهای خاورمیانه - به عنوان مثال، امارات با استراتژی هوش مصنوعی امارات متحده عربی 2031 و عربستان سعودی با برنامه چشم انداز 2030 - قابلیت‌های هوش مصنوعی را در مرکز استراتژی‌های اقتصادی ملی قرار می‌دهند. برآوردهای اخیر از سهم هوش مصنوعی در رشد اقتصادی حاکی از تأثیر مثبت قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی خاورمیانه است - بیش از 300 میلیارد دلار تا سال 2031. امارات متحده عربی، به ویژه، تعهد به «هوشمندی» را، از کاربرد و پذیرش فناوری‌های نمایی AI برای تغییر تجارت، دولت و جامعه در اولویت قرار داده است.
به طور منحصر به فرد، امارات همچنین اولین وزیر هوش مصنوعی کشور را پس از تخمین اینکه هوش مصنوعی می‌تواند تا سال 2035، 182 میلیارد دلار به اقتصاد این کشور کمک کند، منصوب کرد. هدف ابتکار امارات هم بهبود عملکرد دولت و هم ایجاد فرهنگ نوآورانه و محیط تجاری مولد است. تعبیه هوش مصنوعی در کل بافت جامعه یکی از سنگ بنای اهداف گسترده¬تر سال 2071 امارات متحده عربی است که هدف آن ایجاد زمینه برای تبدیل شدن امارات متحده عربی به یکی از بهترین و مبتکرترین کشورهای جهان در پنج دهه آینده است.
سیاست¬مداران در ترکیه نیز در حال ترسیم یک نقشه راه برای استراتژی خود در زمینه هوش مصنوعی (AI) است که می‌تواند به عنوان تحقق اقداماتی مانند تصمیم¬گیری، کشف معنا و یادگیری در محیط‌های پویا مخصوص موجودات هوشمند، توسط رایانه یا یک کامپیوتر تعریف شود.
در همین راستا سندی توسط دفتر تحول دیجیتال ریاست جمهوری و وزارت صنعت و فناوری در راستای برنامه یازدهم توسعه تهیه شده است. اولویت‌های این کشور در این زمینه و گام¬هایی که باید برداشته شود در چارچوب چشم انداز «ترکیه دیجیتال» و «حرکت فناوری ملی» مشخص گردیده است.
ترکیه دیجیتال با افزایش بهره¬وری که با استفاده از فناوری دیجیتال، محصولات و خدمات در فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و عمومی خود و ارزشی که از داده‌ها ایجاد می‌کند، ارائه می¬شود، ترکیه¬ای رقابتی در سطح جهانی را هدف قرار داده است.
در همین حال، حرکت ملی فناوری با هدف توسعه ظرفیت انسانی و زیرساختی ترکیه برای تولید محصولات با فناوری پیشرفته در سطح ملی و معتبر، با هدف تقویت استقلال اقتصادی و فناوری و اجرای سیاست‌ها و اقداماتی است که منجر به پیشرفت در فناوری‌های حیاتی می‌شود.
رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، شخصاً مقدمه استراتژی ملی هوش مصنوعی را نوشت. اردوغان با بیان اینکه سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی تأثیر دگرگون‌کننده‌ای بر فرآیندهای تولید، زندگی روزمره و ساختارهای نهادی دارند، خاطرنشان کرد که این امر بشریت را به آستانه عصر جدیدی می‌رساند.
اردوغان تاکید کرد: انتظار می‌رود فناوری‌های هوش مصنوعی که حوزه کاربرد آنها در حال افزایش است، تاثیر بیشتری بر ساختار اقتصاد جهانی نسبت به انقلاب اینترنتی داشته باشد. رئیس جمهور همچنین از بنیانگذار سایبرنتیک، اسماعیل الجزاری، یکی از مخترعان و مهندسان بزرگ مسلمان عصر طلایی اسلامی، و پروفسور کاهیت ارف که اولین گام را به سمت هوش مصنوعی در ترکیه برداشت، یاد کرد.
اردوغان همچنین گفت: ما معتقدیم که زمان آن فرا رسیده است که کشورمان در زمینه هوش مصنوعی پیشرفت کند. با تجربه تمدن ریشه‌دار ما با طراحی سیستم‌های هوش مصنوعی با درکی که شامل توسعه و عملکرد این سیستم‌ها بر اساس ارزش‌های مشترک ما است.»
استراتژی ملی هوش مصنوعی حول شش اولویت استراتژیک طراحی شده است که عبارتند از: «آموزش متخصصان هوش مصنوعی و افزایش اشتغال در این زمینه»، «حمایت از پژوهش، کارآفرینی و نوآوری»، «دسترسی به داده‌های با کیفیت و زیرساخت‌های فنی»، «تهیه تمهیدات برای تسریع اقتصاد اجتماعی». سازگاری، «تقویت همکاری‌های بین المللی» و «ساختاری و تجاری برای تسریع تحول قدرت».
اهداف سال 2025 تعیین شده در این استراتژی شامل سهم بخش هوش مصنوعی در تولید ناخالص داخلی (GDP) برای رسیدن به 5٪ و در عین حال اشتغال حداقل 50000 نفر است.
طبق چارچوب، سازمان‌های بین‌المللی به طور فعال به کارهای نظارتی و فرآیندهای استانداردسازی در زمینه اشتراک‌گذاری داده‌های فرامرزی با هوش مصنوعی قابل اعتماد و مسئولانه کمک خواهند کرد. در حالی که قرار است ترکیه در بین 20 کشور اول شاخص‌های هوش مصنوعی قرار گیرد.
بر اساس این استراتژی، انتظار می‌رود که حجم بازار در پنج سال آینده در هزینه‌های جهانی هوش مصنوعی دو برابر شود که به حدود 50 میلیارد دلار (426.41 میلیارد لیره) می‌رسد. بر اساس مطالعات متعدد، هوش مصنوعی تا سال 2030 حدود 13 تا 15.7 تریلیون دلار به اقتصاد جهانی کمک خواهد کرد و رشد 13 تا 14 درصدی را به همراه خواهد داشت.
پیش بینی می‌شود که داده‌های تولید شده در سه سال آینده بیشتر از داده‌های تولید شده در 30 سال گذشته باشد. در حالی که تعداد استارت آپ‌های متمرکز بر هوش مصنوعی در ایالات متحده و چین به 2000 رسیده است، این تعداد در ترکیه حدود 200 است. حدود نیمی از ابتکارات هوش مصنوعی در ترکیه در پارک‌های فناوری – که به عنوان پارک‌های تکنو نیز شناخته می‌شوند – واقع شده‌اند که ۷۳ درصد از آنها در استانبول واقع شده‌اند.
تلاش‌ها برای آماده ساختن موسسات عمومی در ترکیه برای فناوری‌های نسل جدید و داشتن فرآیندهای تصمیم گیری موثر بر اساس داده‌ها ادامه دارد. در این زمینه، اداره کلان داده و کاربردهای هوش مصنوعی در دفتر تحول دیجیتال ریاست جمهوری و اداره کل فناوری ملی زیر نظر وزارت صنعت و فناوری تأسیس شد.
موسسه هوش مصنوعی شورای تحقیقات علمی و فناوری ترکیه (TÜBITAK) نیز برای تولید راه حل‌های فناوری هوش مصنوعی با گرد هم آوردن مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌ها و بخش‌های خصوصی تأسیس شد.
در زمینه Nature Intelligence 2020، Nature Index 100 موسسه برتر، 25 موسسه در حال رشد، 25 کشور/منطقه برتر در هوش مصنوعی، 100 موسسه برتر دانشگاهی، 10 موسسه برتر مراقبت‌های بهداشتی، 10 NPO/NGO برتر، 10 موسسه برتر دولتی را فهرست می‌کند. ، 5 شرکت برتر، 100 سازمان تحقیقاتی برتر، 25 سازمان تحقیقاتی در حال رشد و 25 کشور برتر در هوش مصنوعی.
در جدول 25 کشور/سرزمین برتر هوش مصنوعی (داده‌های بعدی) که بر اساس تعداد کل انتشارات از سال 2015 تا 2019 رتبه بندی شده است، رتبه اول به چین با 318534 مقاله علمی و رتبه سیزدهم متعلق به ایران با 30221 است. انتشارات علمی همچنین در جدول برترین سازمان‌های پژوهشی در حوزه هوش مصنوعی (داده‌های بعدی)، دانشگاه تهران در رتبه 59 در بین 100 موسسه برتر قرار گرفته است.
پایگاه داده رتبه بندی SCImago در دانشگاه گرانادا، اسپانیا، کشورها و دانشگاه‌ها را بر اساس تعداد مقالات علمی موسسات آموزش عالی در پایگاه داده Scopus رتبه بندی می‌کند. در این رتبه بندی از سه شاخص تحقیق، نوآوری و جامعه به صورت ترکیبی استفاده شده است. در نسخه 2020 SCImago موضوع هوش مصنوعی زیرمجموعه ای از علوم کامپیوتر است که ایران را در رتبه پانزدهم جهان و رتبه اول در غرب آسیا قرار داده است. همچنین در علوم شناختی به عنوان زیرمجموعه روانشناسی که یکی از رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی است، ایران رتبه 36 جهان و سوم در غرب آسیا را دارد. ایران در رشته مهندسی برق و الکترونیک که بخشی از هوش مصنوعی است رتبه پانزدهم جهان و رتبه اول غرب آسیا را دارد.
یکی دیگر از مهم ترین رتبه بندی‌های جهانی که می‌تواند جایگاه دانشگاه‌های ایران را در علوم کامپیوتر، هوش مصنوعی، نرم افزار و رباتیک نشان دهد، رتبه جهانی علوم کامپیوتر یا Computer Science Rankings (CSRankings) است. در این رتبه بندی، مقالات محققان با نمایه‌های Google Scholar نمایش داده می‌شوند.
در واقع، CSRankings یک رتبه‌بندی مبتنی بر اندازه‌گیری از برترین موسسات علوم کامپیوتر در سراسر جهان است. این رتبه بندی دانشگاه‌ها را در مناطق مختلف جهان دسته بندی می‌کند و تنها 50 دانشگاه برتر در کل جهان را نشان می‌دهد. این رتبه بندی معیارهای هر دانشگاه را بین سال‌های 2011 تا 2021 بررسی می‌کند. براساس CSRanking، دانشگاه صنعتی شریف، موسسه تحقیقات علوم بنیادی IPM و دانشگاه علم و صنعت ایران در بین 100 موسسه برتر آسیا قرار گرفتند.
به گفته شهرام معین، رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تدوین نقشه راه ملی از یک سال پیش آغاز شد و تا پایان سال 2021 رسماً تکمیل شد.
وی افزود: در هنگام تدوین این استراتژی، اسناد استراتژیک 23 کشور در زمینه هوش مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفت به طوری که حوزه‌هایی مانند محیط زیست، بهداشت، حمل‌ونقل، آموزش آنلاین، انرژی، رباتیک، صنعت، کشاورزی، توسعه امنیت در اولویت‌های این حوزه قرار گرفتند. معین افزود: از جمله اهداف این راهبرد، تامین نیازهای کشور در زمینه تحقیقات به میزان 80 درصد، افزایش سهم هوش مصنوعی در صنعت به 45 درصد، در تولید ناخالص داخلی به 12 درصد و همچنین اختصاص 8 میلیارد دلار برای توسعه صنعت است.
این سند شامل 47 سیاست خرد، 39 اقدام کلی و 155 پروژه و رویداد است. معین گفت: هدف از 14 سیاست کلان حمایت از محصولات هوش مصنوعی، ایجاد پایگاهی برای توسعه فناوری، تقویت شرکت‌ها در این زمینه و استفاده از هوش مصنوعی برای حل مشکلات فوق‌العاده پیچیده است.
آذربایجان نیز مانند بسیاری از کشورها علاقه مند به معرفی هوش مصنوعی به مدیریت دولتی است.
وزارت اقتصاد آذربایجان اخیراً گزارش داده است که یک طرح ملی برای هوش مصنوعی ایجاد خواهد شد. در جلسه افتتاحیه کارگروه فناوری‌های انقلاب چهارم صنعتی، کارهای انجام شده در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. ارائه‌هایی درباره اینترنت اشیا، داده‌های بزرگ و تجزیه و تحلیل و پردازش آن نیز در برنامه گنجانده شد. لازم به ذکر است که بیش از 60 کشور در سراسر جهان دارای طرح‌ها، برنامه‌ها و ابتکارات ملی در زمینه هوش مصنوعی هستند که تنها 40 کشور در حال توسعه استراتژی‌های ملی هستند که به عنوان یک سند مجزا مجاز شده است. آذربایجان ارزش بالایی برای این مجموعه فناوری قائل است. در حال حاضر بیش از 15 کسب و کار در کشور خدمات مشاوره ای ارائه می‌کنند و در چندین بخش هوش مصنوعی به تحقیق می‌پردازند. سمپوزیومی در مورد هوش مصنوعی در حکومت دیجیتال در آوریل 2021 به صورت آنلاین برگزار شد. این کنفرانس سه روزه توسط مرکز توسعه E-GOV (EGDC) آژانس دولتی خدمات عمومی و نوآوری‌های اجتماعی برگزار شد و 58 سخنران از 22 کشور حضور داشتند. این همایش جهانی به یاد دانشمند فقید دنیا، لطفی زاده برگزار شد.
بر اساس گزارش آکسفورد اینسایت، آذربایجان رتبه 65 را در شاخص کاربردهای هوش مصنوعی دارد. آذربایجان چندین سال متوالی پیشتاز قفقاز جنوبی در استفاده از هوش مصنوعی بوده است. در این فهرست، گرجستان در رتبه ۷۲ و ارمنستان در رتبه ۷۷ قرار دارند. از نظر کاربرد هوش مصنوعی، ترکیه در رتبه 67، ایران 75 و روسیه در رتبه 33 قرار دارند.
برای ارمنستان، توسعه استراتژی ملی هوش مصنوعی باید در اولویت باشد. با این حال، این کشور نمی‌خواهد یک گزارش یا برنامه دقیق ارائه کند، بلکه می‌خواهد یک چشم‌انداز بلندمدت برای توسعه هوش مصنوعی همراه با چندین اقدام خاص ارائه کند. هدف ایجاد چندین پیوند نزدیک بین دولت، محققان و بخش خصوصی است.بنابراین، چندین محور اولویت بندی شده است:
معرفی رشته‌های دکتری و فوق دکتری و گسترش نقش هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در زمینه ICT.
استفاده از سرمایه عظیم انسانی و اجتماعی دیاسپورای ارمنی برای ایجاد آزمایشگاه‌های تحقیقاتی با همکاری موسسات پیشرو بین المللی.
جذب محققین مجرب با ارائه امکانات خاص.
ایجاد یک صندوق سرمایه گذاری ویژه بر اساس مدل مشارکت عمومی و خصوصی، که باید روی استارتاپ‌های آینده دار هوش مصنوعی سرمایه گذاری کند.
حصول اطمینان از جمع آوری، دیجیتالی شدن و دسترسی گسترده به داده‌های تولید شده در کشور، اجرای سیاست هماهنگ و یکپارچه توسط دستگاه‌های مختلف دولتی، ایجاد زیرساخت‌های لازم و غیره.
